- Ungdom brukar stadig meir cannabis, legalisering er ikkje løysinga

Kva fekk dei som var på foredraget ditt høyra om?

-Eg har sett på om det er ei endring i ungdoms bruk av cannabis. Eg har også sett på dette i samband med endringar i bruk av andre rusmiddel. Sett i forhold til alkohol er endringa stor. Det er lite endring frå år til år når ein ser på alkoholforbruket til ungdom. Forbruket held seg ganske stabilt. Cannabisbruk blant ungdom har derimot auka tydeleg. Funna mine er baserte på ein studie frå Ungdata-undersøkinga der eg var førsteforfattar.

Heradstveit, O., Nilsen, S. A., Breivik, K., Bakken, A., Haug, T., Hartveit, K., & Stormark, K. M. (2021). Past year cannabis use among Norwegian adolescents: time trends based on the ungdata surveys 2010–2019. Frontiers in psychiatry, 12, 627479.

Studien viser at aukinga har skjedd dei siste par åra. Dette gjeld begge kjønn og alle aldersgrupper og i heile landet. Aukinga inkluderer også dei som har ein rusvane, altså at dei bruker cannabis regelmessig. Med regelmessig meiner eg dei som brukar cannabis elleve eller fleire gongar i løpet av eit år. Hos dei som går i 8.klasse finn vi ei dobling av regelmessig bruk dei siste åra.

Det har også vore interessant å sjå desse tendensane opp mot utviklinga i land det er naturleg å samanlikna seg med i Europa. Noreg ligg lavt når det gjeld cannabisbruk blant ungdom sjølv om vi har rykka opp dei siste åra. Eg ser derfor på om det er noko som kan gjerast for å stoppa denne tendensen. Det er ingenting i vegen for at den kan fortsetta å auka, dette fordi vi ligg langt unna eit mettingspunkt.

Som å vera i ei osteklokke

I foredraget mitt snakka eg også om korleis vi kan kjenna igjen eit rusproblem eller ei avhengigheit.

Korleis ser cannabisavhengigheit ut for ungdom?

-Det går ofte ut over vennskap, familie, jobb, skule og fritidsaktivitetar. Cannabisen får stor plass, mens det andre får mindre plass, det blir altså uviktig samanlikna med rusen. Ungdommen får ofte nye vennskap der rusen spelar ein større rolle. For unge som blir fanga opp i helsetenesta, er det eit stort fleirtal som brukar cannabis. Ungdom som berre ruser seg på alkohol er stort sett ikkje inne i kommunens helse og omsorgsteneste. Det er derimot eit stort fleirtal av unge som brukar cannabis som blir fanga opp i helsetenesta.

Ei klinisk erfaring i møte med ungdom som bruker cannabis er at livet er sett på pause. Dei har det gjerne tilsynelatande bra, men når hjelpeapparatet jobbar med dei viser det seg at det er lite som kjem ut og lite som går inn. Det er litt som om dei er inne i ei osteklokke.

Mindre tilgang, mindre skade

Kva vil du seia var den viktigaste bodskapen i foredraget ditt?

- Eg trur det er eit viktig poeng å sjå på både risikofaktorar og på beskyttande faktorar. Risikofaktorane hjelper oss å finna forholda som gjer at fleire får desse problema. Ein av faktorane er korleis samfunnet tar stilling til det gitte rusmiddelet. I forsking på alkohol kan ein finna dokumentasjon på at lover og tilgjengelegheit påverkar bruken. Avgrensa tilgang reduserer bruk, og redusert bruk gir redusert skade.

Her er det naturleg å komma inn på eit spørsmål mange er opptekne av; skal vi legalisera cannabis? Det eg har sett i tråd med andre rusforskarar er at det er grunn til å tru at ein kjem til å sjå ei total auking i bruk som følje av ein avkriminalisering eller legalisering. Vi må vera medvitne om at dersom ein aukar tilgang ved legalisering, vil ein også auka ein risikofaktor, eventuelt legga inn ein faktor som ikkje var der i utgangspunktet.

Hovudpoenget mitt var å gi eit bilete basert på forsking av kva som rører seg i cannabisfeltet. Kva vegval har vi og kva er det rimeleg å tru at følgjene av dei politiske vala vi gjer blir.